Ćelijska i molekularna biologija mišića

Grupa za ćelijsku i molekularnu biologiju mišića izučava različite aspekte strukture i funkcije poprečnoprugastih mišića – srca i skeletnih mišića. Od posebnog interesa su molekularni mehanizmi:

Regeneracije srca
Reparacije skeletnih mišića
Adaptacije mišićne ćelije na stres
Nastanka i razvoja rabdomiosarkoma

Centralno mesto u proučavanju procesa oporavka mišićnog tkiva nakon povrede i adaptivnog odgovora na stres pripada genima koji kodiraju članove familije mišićnih proteina sa ankirinskim ponovcima (eng. Muscle Ankyrin Repeat Proteins, MARP). ANKRD1 i ANKRD2 učestvuju u mehanotransdukciji signala sa sarkomere u jedro, gde modulišu ekspresiju ciljnih gena. Eksprimirani su tokom razvića srca i skeletnih mišića, povećanog mehaničkog opterećenja ovih organa i u patološkim stanjima poput infarkta miokarda i miopatija. Profilisanje njihove ekspresije, potraga za interagujućim partnerima i signalnim putevima u koje su uključeni, i odgonetanje njihove funkcije nam pružajuju nova znanja o mehanizmima regeneracije i reparacije mišića, kako u fiziološkim, tako i u uslovima stresa. U rabdomiosarkomima analiziramo gene ANKRD1 i ANKRD2 kao markere za diferencijalnu dijagnostiku ove bolesti i razmatramo ih kao potencijalne terapeutske targete.

Model sistem u našim istraživanjima je zebrica (Danio rerio). Mutanate generisane Crispr/Cas9 tehnologijom i reporterske linije koristimo za odgonetanje funkcije ispitivanih gena. Uspostavili smo model infarkta miokarda, mehaničke povrede mišića, kao i model treninga izdržljivosti. Osim zebrica, koristimo ćelijske kulture i uzorke kadaveričnih humanih mišića. Vladamo širokom paletom metoda i tehnika za analizu proteina (western blot, imunohistohemija, imunocitohemija, metode za detekciju protein-protein interakcija kao što su pull down i koimunoprecipitacija). Posedujemo metodološku ekspertizu u fluorescentnoj i konfokalnoj mikroskopiji.

Snežana Kojić

Naučni savetnik

Grupa za ćelijsku i molekularnu biologiju mišića
Departman za humanu molekularnu genetiku i genomiku

snezana.kojic@imgge.bg.ac.rs

Snežana Kojić je naučni savetnik i rukovodilac Grupe za ćelijsku i molekularnu biologiju mišića u IMGGI, gde je zaposlena od 1992. godine. Od 2023. godine obavlja i funkciju predsednika Naučnog veća Instituta. U periodu od 2017. do 2025. bila je član ili predsednik Etičke komisije za dobrobit životinja u IMGGI, a jedan je od osnivača registrovane jedinice za uzgoj zebrica u okviru Instituta.

Njeno aktuelno istraživanje usmereno je na različite aspekte građe i funkcije poprečno-prugaste muskulature. Korišćenjem zebrice kao model-organizma, poznatog po izuzetnoj sposobnosti regeneracije, njen tim proučava uporedne molekularne mehanizme u osnovi regeneracije srca i reparacije skeletnih mišića. Iako se ova dva tkiva razlikuju po načinu reagovanja na oštećenje, ona dele brojne zajedničke karakteristike, uključujući ulogu imunskog odgovora, remodelovanje vanćelijskog matriksa i očuvane signalne puteve. Saznanja do kojih se dolazi ovim istraživanjima mogu doprineti razvoju terapijskih strategija za obnovu oštećenog mišićnog tkiva kod sisara.

Bila je rukovodilac projekta ZEBARR, finansiranog kroz program IDEJE Fonda za nauku Republike Srbije, koji je bio posvećen identifikaciji zajedničkih i tkivno specifičnih transkripcionih programa aktiviranih tokom regeneracije srca i reparacije skeletnih mišića, kao i razotkrivanju regulatorne uloge jednog od ključnih zajedničkih faktora u ta dva procesa. Tim dr Kojić poseduje ekspertizu na preseku regenerativne biologije, molekularne kardiologije i translacione medicine, sa primenom u razvoju lekova za kardiovaskularna oboljenja, regenerativnoj medicini i inženjeringu tkiva, fiziologiji vežbanja i rehabilitaciji, kao i razvoju platformi za skrining lekova zasnovanih na modelu zebrice.

Autor je monografije „Struktura i dinamika sarkomere“, objavljene 2017. godine. Do sada je bila mentor četiri doktorske disertacije, a izrada još jedne je u toku. Od 2007. godine aktivno učestvuje u doktorskom programu iz molekularne biologije na Biološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gde ima status akreditovanog mentora.

Program rada IMGGI za 2025. godinu - Ministarstvo nauke, tehnološkog razvoja i inovacija Republike Srbije, 451-03-136/2025-03/200042, 2025

ZEBARR - Zebrafish ankrd1a as a common player in heart regeneration and skeletal muscle repair - a new prospect for unlocking regenerative potential of human heart (2021 - 2024)

Enhancing non-communicable disease research excellence through zebrafish capacity building (ZeNCure) (2024-2027)

NAUČNI SARADNICI

ISTRAŽIVAČ SARADNIK

ISTRAŽIVAČ PRIPRAVNIK

Publikacije